Vì sao thuốc lợi tiểu tạo tác dụng phụ? Hạn chế tạo dụng phụ của thuốc lợi tiểu bằng cơ hội nào?

Bài viết bởi vì
Dược sĩ Phạm Thị Kim Dung – Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City

Thuốc lợi tiểu mang
tác dụng giảm tái hấp thu
nước và muối, làm tăng lượng nước tiểu và đi kèm
tăng thải muối. Thuốc lợi tiểu thường được dùng
trong
điều trị tăng huyết áp, phù, suy tim, …

1. Vì sao thuốc lợi tiểu mang
tác dụng hạ huyết áp?

Lợi tiểu thường dùng
vào
điều trị tăng huyết áp vì thuốc lợi tiểu mang
tác dụng giảm muối, nước vì vậy giảm thể tích dịch nên làm giảm áp lực
lên thành động động mạch, có
tác dụng giảm huyết áp. Ngoài ra, một số trong những
thuốc như chlorthalidone, indapamide còn mang
tác dụng giãn mạch gây
giảm huyết áp trực tiếp.

Thuốc lợi tiểu tác động ảnh hưởng
tới
chỉ số huyết áp

2. Tác dụng phụ của thuốc lợi tiểu là gì? Và vì sao thuốc lợi tiểu khiến
tác dụng phụ?

Một số tác dụng phụ thường gặp của thuốc lợi tiểu nhưng
người bệnh khi sử dụng cần lưu ý như sau:

• Rối loạn dịch và điện giải: Do thuốc lợi tiểu làm tăng tái kết nạp
  muối Na và trải qua
  những
  kênh vận chuyển Na-Kali-Cl làm kéo theo sự thay
  đổi bài tiết
  hoặc tái tiếp thụ
  những
  ion trong
  dịch cơ thể. Lợi tiểu quai (furosemide) làm giảm các
  Natri, kali, magie, calci vào
  máu, vào
  khi đó lợi tiểu thiazide (chlorothiazdie, hydrochlorothiazide), thiazide –like (indapamide, chlorthalidone) làm tăng calci máu và giảm những
  ion khác, lợi tiểu kháng aldosterone (spironolactone, amiloride) làm tăng kali máu. Khi bị rối loạn nặng có
  thể dẫn tới
  yếu cơ, tê tị nạnh
  chân tay, rối loạn nhịp tim,… nếu
  không được phát hiện
  thấy
  và điều trị kịp thời.
• Việc dùng
  lợi tiểu quai liều cao và kéo dài
  gây
  hạ Calci máu và cũng làm tăng Calci niệu, mang
  thể gây
  sỏi thận
• Rối loạn cân đối
  kiềm – toan: Cũng tương tự, sự tái hấp thụ
  Na kéo theo thay
  đổi bài tiết
  và tái tiếp nhận
  các
  ion H+, HCO3-,… vào
  dịch cơ thể
  dẫn tới
  thay
  đổi pH máu và làm rối loạn cân đối
  kiềm toan. Sự thay cho
  đổi pH máu của thuốc lợi tiểu đôi lúc
  lại được sử dụng trong
  điều trị (acetazolamide dùng
  trên người bệnh phù với kiềm chuyển hóa).

• Rối loạn chuyển hóa: tăng đường huyết vì làm giảm K máu tạo
  rối loạn dung nạp glucose ở
  ngoại
  vi và làm giảm bài xuất
  insulin từ tụy, tăng lipid.
• Tăng acid uric có
  thể gặp ở
  bệnh nhân điều trị với thuốc lợi tiểu quai hoặc lợi tiểu thiazide do thuốc giảm bài tiết
  muối urate trực tiếp hoặc gián tiếp.
• Hạ huyết áp tư thế.

Ngoài ra, một số trong những
tác dụng phụ khác của từng nhóm như:

• Độc tính trên tai có
  thể tạo
  điếc ở
  một vài
  bệnh nhân truyền thuốc lợi tiểu furosemide liều cao
• Tác dụng phụ trên nội tiết gây
  vú to sinh sống
  nam giới, kinh nguyệt bất thường, giảm tình dục của lợi tiểu kháng aldosterone (amiloride, spironolactone…)
• Một số ít trường hợp mang
  thể gặp tác dụng phụ tạo
  chóng mặt, nhạy cảm ánh sáng, mẩn đỏ của lợi tiểu thiazide

Người bệnh có
thể gặp triệu chứng chóng mặt

3. Hạn chế tạo
dụng phụ của thuốc lợi tiểu bằng cơ hội
nào?

Để hạn chế tạo
dụng phụ của thuốc lợi tiểu người bệnh nên:

• Sử dụng thuốc lợi tiểu đúng theo chỉ định, liều sử dụng
  và xem xét kỹ khi dùng
  thuốc sinh sống
  bệnh nhân tiểu đường, suy thận, gout.
• Nên sử dụng
  thuốc lợi tiểu vào ban ngày
  để
  tránh tình trạng tiểu đêm.
• Khi sử dụng lâu dài, cần theo dõi tác dụng
  thận, tình trạng dịch khung người
  (lượng dịch vào – ra, cân nặng), huyết áp, điện giải, đường máu ở
  tuần đầu và tuần thứ 2
  dùng
  thuốc, tiếp sau đó
  sau 6 tháng và 12 tháng.
• Thận trọng rủi ro tiềm ẩn
  ngã, choáng, hoa mắt do hạ huyết áp tư thế.
• Người bệnh sử dụng
  thuốc lợi tiểu hạ kali, tùy trường hợp mang
  thể được khuyên ăn bổ
  sung thức ăn giàu kali.
• Lợi tiểu Thiazides mang
  thể không hiệu quả
  trên bệnh nhân có
  sức thanh lọc
  cầu thận CrCI < 30 mL/min và nên sử dụng liều thấp mang
  tác dụng vì hiệu quả
  của thuốc không tùy theo
  liều, nhưng độc tính tăng theo liều.
• Nếu xuất hiện tại
  cơn gout mới
  hoặc tái phát, cần thông tin
  bác bỏ
  sĩ để
  rà soát
  việc sử dụng thuốc lợi tiểu.

Trước khi sử dụng, người bệnh rất cần được
khuyến cáo
về tác dụng phụ

Chủ đề:

Thuốc lợi tiểu quai

Cao huyết áp

Thuốc lợi tiểu giữ kali

Lợi tiểu

Thuốc lợi tiểu